Cmentarz w Brzeszczach
W drugiej poÅ‚owie 1944 r., w zwiÄ…zku ze zbliżajÄ…cÄ… siÄ™ ofensywÄ… Armii Czerwonej, wÅ‚adze SS rozpoczęły stopniowÄ… ewakuacjÄ™ więźniów KL Auschwitz, wywożąc ich do obozów w gÅ‚Ä™bi Trzeciej Rzeszy.
W poÅ‚owie stycznia 1945 r. wydany zostaÅ‚ rozkaz caÅ‚kowitej ewakuacji obozu. Od 17 do 21 stycznia 1945 r. esesmani wyprowadzili z KL Auschwitz i jego podobozów okoÅ‚o 56 tysiÄ™cy więźniów i więźniarek, zmuszajÄ…c ich do marszu różnymi drogami w kierunku odlegÅ‚ych o okoÅ‚o 60 kilometrów Gliwic i WodzisÅ‚awia ÅšlÄ…skiego. StamtÄ…d byli wywożeni pociÄ…gami do obozów koncentracyjnych w gÅ‚Ä™bi Rzeszy.
OkoÅ‚o 25 tysiÄ™cy więźniów i więźniarek przeszÅ‚o gÅ‚ównÄ… drogÄ… przez Brzeszcze. Część z nich nie wytrzymaÅ‚a trudów marszu i zginęła z wycieÅ„czenia lub od kul eskortujÄ…cych esesmanów.
19 stycznia, po przejÅ›ciu ostatnich kolumn ewakuacyjnych, niemiecki burmistrz Brzeszcz nakazaÅ‚ mieszkaÅ„com pochowanie zwÅ‚ok. Na odcinku od Rajska do Jawiszowic zebrali oni 18 ciaÅ‚, które nastÄ™pnie zÅ‚ożyli w zbiorowej mogile na miejscowym cmentarzu.